Zorgorganisaties staan onder druk: digitalisering versnelt, afhankelijkheden in zorgketens nemen toe en patiëntveiligheid laat geen uitval of datalekken toe. Een cybersecurity maturity model (CMM) helpt een organisatie om security van “gevoelskwestie” naar bestuurbare realiteit te brengen: een gemeenschappelijke taal om te bepalen waar u staat, waar u naartoe moet en welke stappen aantoonbaar het meeste risico verlagen.
In dit artikel leggen we uit wat een maturity-model is, hoe u de niveaus vertaalt naar concrete verbeterstappen en hoe u het koppelt aan kaders zoals NIST CSF en NEN 7510.
Wat is een cybersecurity maturity model en waarom het werkt in de zorg
Een cybersecurity maturity model is een gestructureerd raamwerk dat de effectiviteit van uw beveiliging in opeenvolgende stadia beschrijft: van ad-hoc en reactief naar beheerst, geoptimaliseerd en proactief. Het model geeft leidinggevenden een lens om capaciteiten te beoordelen, hiaten te vinden en een routekaart richting grotere digitale weerbaarheid te plannen.
Dat maakt niet alleen inzichtelijk wat “goed genoeg” is, maar helpt ook om investeringen te prioriteren in lijn met strategische doelen en risicobereidheid. In de zorg is dat essentieel omdat klinische continuïteit, privacywetgeving en ketenafhankelijkheden samenkomen op het snijvlak van IT, OT en medische apparatuur (IoMT).
Voor een toegankelijke basisuitleg van kernbegrippen en niveaus kunt u ook Het Cybersecurity Maturity Model (CMM): waar hebben we het over? raadplegen.
De vijf volwassenheidsniveaus vertaald naar zorgprocessen
Veel maturity-modellen werken met een vijfdelige schaal. Onderstaand schema vertaalt die niveaus naar herkenbare zorgsituaties. Het doel is niet “zo snel mogelijk naar niveau 5”, maar “doelbewust naar het passende niveau voor uw risico’s, ketens en compliance-eisen”.
| Niveau | Omschrijving | Voorbeeld in de zorgpraktijk |
|---|---|---|
| 1 — Ad-hoc | Reactief en inconsistent; maatregelen volgen incidenten, weinig governance of standaardisatie. | Patches en back-ups verschillen per afdeling; incidentafhandeling is ongecoördineerd en raakt zorgcontinuïteit. |
| 2 — Beheersbaar | Basisbeleid en herhaalbare procedures; kernmaatregelen staan op ritme. | ISMS-basis is gestart, MFA en back-ups zijn ingericht, herstelprocedures getest voor kernsystemen en medische randapparatuur. |
| 3 — Definieerbaar | Uniforme, risicogestuurde processen; centrale logging en identity governance. | NEN-7510-controls aantoonbaar geborgd; monitoring dekt kritieke zorgprocessen en leveranciersketens. |
| 4 — Meetbaar | Continu meten, oefenen en bijsturen; KPI’s op directieniveau. | Doorlopende performancemetingen, dreigingsinformatie vertaald naar use-cases; OT/IoMT-risico’s structureel gemonitord. |
| 5 — Geoptimaliseerd | Datagedreven, proactief en voorspellend; continue verbetering cultureel verankerd. | Proactieve threat hunting en geautomatiseerde respons waar passend; aantoonbare reductie van klinisch risico. |
Met CMM sturen op ROI, risico en compliance
Voor bestuurders biedt CMM tastbare voordelen. U krijgt een standaardtaal om hiaten en prioriteiten te benoemen, benchmarkt uzelf ten opzichte van peers en verbindt security-investeringen aan bedrijfsimpact. Dit verhoogt de ROI van middelen, versterkt het risicomanagement en faciliteert compliance door systematische gap-analyses en maturity-scorecards. De uitkomst is geen “rapportcijfer”, maar een verbetercyclus waarop u kunt sturen. Inclusief duidelijke keuzes over risicobereidheid, servicelevels en verantwoord budget.
Voor een bestuursmatige verdieping kunt u ook het stuk Het Cybersecurity Maturity Model (CMM) als managementinstrument lezen.
Zo maakt u maturity concreet: van nulmeting naar kwartaal-roadmap
Een pragmatische aanpak start met een nulmeting en een compacte, visuele scorecard per domein (identiteit, endpoints, netwerk, applicaties, data, OT/IoMT, governance). Koppel bevindingen zichtbaar aan NIST CSF-functies (Prevent, Detect, Respond, Recover én Govern) en aan sectorreferenties zoals NEN 7510.
Vertaal de grootste risico-drijvers naar een kwartaal-roadmap met drie horizonten: direct (0–3 maanden) voor no-regret acties, middenlang (3–12 maanden) voor proceseenheid en tooling-consolidatie, en structureel (>12 maanden) voor cultuur, automatisering en integrale ketenafspraken.
Monitor voortgang met enkele leidende en specifieke indicatoren, bijvoorbeeld tijd tot patchen van bedrijfskritische systemen, mean time to detect/respond en auditbevindingen die bij de tweede lijn sluiten.
Hoe verhoudt CMM zich tot CMMC, NIST CSF, CIS Controls en C2M2?
Het begrip “CMM” wordt soms verward met “CMMC”. CMMC is een specifiek certificatieprogramma dat vooral buiten de zorgcontext valt, maar de gedachte van stapsgewijze volwassenheid is wél relevant.
NIST CSF fungeert vaak als overkoepelend besturingskader; CIS Controls biedt concrete verbeteraanpakken; C2M2 is nuttig wanneer klinische processen afhankelijk zijn van OT en IoMT.
Combineer deze bijvoorbeeld alsvolgt: gebruik NIST CSF voor governance en risicodialogen, CIS Controls voor implementatieprioriteiten, C2M2 voor OT/IoMT-diepgang, en meet voortgang met uw maturity-model.
Governance en cultuur: de versnellers van volwassenheid
Volwassenheid versnelt wanneer bestuur expliciet stuurt op risicobereidheid, heldere rollen, meetbare doelen en transparante rapportage. Maak security onderdeel van reguliere prestatiesturing en van de dialoog met medisch management, leveranciers en ketenpartners. Zorg dat security-KPI’s naast financiële en operationele KPI’s staan, dat verantwoordelijkheden (RACI) eenduidig zijn en dat leerervaringen uit oefeningen en incidenten zichtbaar leiden tot aanpassingen in beleid, processen en tooling.
Veelgemaakte valkuilen en hoe u ze voorkomt
Organisaties blijven vaak te lang reactief, adopteren tooling zonder deze in te bedden in het proces of meten voortgang uitsluitend op technische output. Een maturity-model dwingt tot procesdiscipline, risicogebaseerde prioritering en cyclisch leren.
Door hiaten te koppelen aan business-impact en compliance-druk voorkomt u versnipperde investeringen en maakt u de stap van “scoren op controles” naar “beheersen van risico’s en continuïteit”.
Vermijd ook scope-drift: definieer vooraf waar uw model op stuurt (klinische continuïteit, dataprivacy, beschikbaarheid van zorgknooppunten) en herijk dit periodiek. Bepaal een doel, een punt op de horizon en wijk daar zo min mogelijk van af.
Aanpakken maar
Een cybersecurity maturity model biedt een gemeenschappelijke taal en een routekaart. U beoordeelt objectief waar u staat, bepaalt wat “goed genoeg” betekent voor uw zorgketen en stuurt op een roadmap die risico’s aantoonbaar verlaagt. Koppel CMM aan NIST CSF 2.0 en NEN 7510, meet met een handzaam setje KPI’s en herhaal periodiek. Zo groeit u voorspelbaar van ad-hoc naar beheerst en, waar zinvol, geoptimaliseerd. Met zichtbare waarde voor patiëntveiligheid, compliance en bedrijfscontinuïteit.
Wilt u contreet weten hoe uw organisatie gebaat is bij het inzetten van het CMM? Neem contact op met onze Branchemanager Zorg: Manoj Biere via https://solidbe.nl/branche-informatie/gezondheidszorg/
