Veel beveiligingsexperts zien donkere wolken zich samenpakken boven hun expertisegebied als ze het hebben over quantum computing en noemen het een totale game-changer. En inderdaad het is een verandering die diepgaande uitdagingen met zich meebrengt maar ook buitengewone kansen. In essentie vertegenwoordigt het een paradigmaverschuiving die de fundamenten van gegevensbeveiliging zou kunnen verstoren.
Traditionele encryptiemethoden, die lange tijd de hoeksteen van gegevensbeveiliging zijn geweest, vertrouwen op wiskundige complexiteit en de moeilijkheid van het oplossen van wiskundige problemen om gegevens te beveiligen. De komst van quantum computing dreigt echter deze gevestigde encryptietechnieken achterhaald te maken.
Namelijk één van de meest zorgwekkende implicaties van quantum computing is de capaciteit om bestaande encryptiealgoritmes met verbazingwekkende snelheid te kraken. Deze dreiging ondermijnt de beveiliging van zelfs de meest robuuste en veilige systemen, omdat het quantumcomputers in staat zou kunnen stellen om versleutelde data en communicatie relatief eenvoudig en zelfs in realtime te decoderen.
Hoe zit het dan met beveiligingsmodellen als ZTNA, zullen die van de één op de andere dag achterhaald zijn? Of zal ZTNA zich aanpassen aan een nieuwe realiteit?
ZTNA in het kort
Zero Trust Network Access (ZTNA) is een beveiligingsmodel dat de traditionele aanpak van netwerkbeveiliging radicaal herdefinieert. In plaats van te vertrouwen op een vaste perimeter, zoals firewalls, gaat ZTNA uit van het principe “never trust, always verify”. Dit betekent dat geen enkel apparaat, gebruiker of applicatie standaard wordt vertrouwd, zelfs niet als deze zich binnen het netwerk bevindt. ZTNA past strikte toegangscontroles toe op basis van identiteit, context en beveiligingsstatus, waardoor het risico op datalekken en cyberaanvallen aanzienlijk wordt verkleind.
De noodzaak voor ZTNA is de afgelopen jaren alleen maar groter geworden. Traditionele netwerkbeveiliging was gebaseerd op het idee dat alles binnen het bedrijfsnetwerk veilig was en alles daarbuiten potentieel gevaarlijk. Deze aanpak is echter niet langer houdbaar in een wereld waar werknemers op afstand werken, clouddiensten worden gebruikt en apparaten overal verbinding maken.
Cyberaanvallen worden steeds geavanceerder, en aanvallers vinden vaak manieren om de perimeter te omzeilen. ZTNA biedt een oplossing door ervoor te zorgen dat gebruikers en apparaten alleen toegang krijgen tot de specifieke resources die zij nodig hebben, en alleen na verificatie.
ZTNA nu
De huidige stand van zaken is dat ZTNA steeds vaker wordt geadopteerd door organisaties over de hele wereld. Bedrijven erkennen de voordelen van een dynamische en contextbewuste benadering van netwerkbeveiliging. ZTNA maakt het mogelijk om veilig toegang te verlenen tot bedrijfsresources, ongeacht waar de gebruiker zich bevindt. Dit is vooral belangrijk in een tijd waarin hybride werken de norm is geworden. Bovendien biedt ZTNA een betere bescherming tegen insider threats, waarbij kwaadwillende of nalatige medewerkers gevoelige informatie kunnen lekken.
Een belangrijk kenmerk van ZTNA is dat het microsegmentatie toepast. Dit betekent dat het netwerk wordt opgedeeld in kleine, geïsoleerde segmenten, waardoor het voor aanvallers moeilijker wordt om zich lateraal door het netwerk te bewegen. Zelfs als een aanvaller erin slaagt om toegang te krijgen tot een deel van het netwerk, wordt de schade beperkt doordat andere segmenten ontoegankelijk blijven. Dit maakt ZTNA bijzonder effectief in het voorkomen van ransomware-aanvallen en andere vormen van cybercriminaliteit.
Ondanks de voordelen zijn er ook uitdagingen verbonden aan de implementatie van ZTNA. Een van de grootste uitdagingen is de complexiteit van het beheer. ZTNA vereist een gedetailleerd inzicht in de identiteiten, apparaten en applicaties binnen een organisatie. Bovendien moet het beveiligingsbeleid voortdurend worden bijgewerkt om rekening te houden met veranderende omstandigheden. Dit kan een aanzienlijke belasting vormen voor IT-teams, vooral in grote organisaties. Toch wegen de voordelen van ZTNA vaak op tegen de uitdagingen, en veel bedrijven zijn bereid om de nodige investeringen te doen.
Ontwikkelingen
Naarmate technologieën zich verder ontvouwen, zal ook ZTNA blijven evolueren. Een van de meest veelbelovende ontwikkelingen op het gebied van technologie is de opkomst van quantumcomputers. En tegelijkertijd wordt er ook al hard gewerkt aan quantumveilige encryptie. Dit zijn encryptiemethoden die bestand zijn tegen aanvallen van quantumcomputers. Door die quantumveilige encryptie te integreren in het ZTNA-model, kunnen bedrijven ervoor zorgen dat hun netwerken ook in de toekomst veilig blijven.
Waar ZTNA zeker in de toekomst ook mee te maken krijgt, is een nog groter wordende integratie van kunstmatige intelligentie (AI) en machine learning (ML). Deze technologieën kunnen worden gebruikt om het beveiligingsbeleid van ZTNA te verfijnen en te automatiseren. Bijvoorbeeld door gedragspatronen van gebruikers te analyseren en afwijkend gedrag te detecteren. Dit kan helpen om bedreigingen sneller te identificeren en te neutraliseren, nog voordat ze schade kunnen aanrichten.
En dan zal ZTNA waarschijnlijk ook steeds meer geïntegreerd worden met andere beveiligingstechnologieën. Bijvoorbeeld door ZTNA te combineren met Secure Access Service Edge (SASE), een model dat netwerkbeveiliging en -connectiviteit combineert in een cloudgebaseerde service. Dit kan zorgen voor een nog betere bescherming en een soepelere gebruikerservaring.
Werk aan de winkel
Aangezien quantumcomputers onvermijdelijk de cryptografische fundamenten van onze moderne digitale systemen zullen breken, heeft het National Institute of Standards and Technology (NIST) van de Verenigde Staten een meerjarig proces geleid om nieuwe, ‘post-quantum’ encryptiealgoritmes te ontdekken, testen en vast te stellen voor wereldwijd gebruik.
Ook in Europa wordt actief gewerkt aan de voorbereidingen voor het quantumcomputing-tijdperk. De Europese Unie heeft quantumtechnologie erkend als een van de belangrijkste strategische gebieden voor de toekomst en heeft initiatieven gelanceerd om Europa voor te bereiden op deze technologische revolutie. Een van de initiatieven is het Quantum Flagship-programma, een onderzoeks- en innovatieprogramma van €1 miljard dat in 2018 van start ging. Dit programma richt zich op het ontwikkelen van quantumtechnologieën, waaronder quantumcomputing, quantumcommunicatie en quantumsensoren. Het doel is om Europa aan de frontlinie van de quantumrevolutie te plaatsen en tegelijkertijd de beveiligingsuitdagingen aan te pakken.
Daarnaast werkt Europa aan het ontwikkelen van quantumveilige cryptografiestandaarden, vergelijkbaar met de inspanningen van NIST. Het European Telecommunications Standards Institute (ETSI) en andere organisaties zijn betrokken bij het onderzoeken en standaardiseren van post-quantumcryptografie om ervoor te zorgen dat Europese systemen bestand zijn tegen quantumdreigingen.
Ook op nationaal niveau nemen landen maatregelen. Nederland, bijvoorbeeld, speelt een leidende rol in quantumonderzoek via instituten zoals QuTech, een samenwerking tussen de Technische Universiteit Delft en TNO. Duitsland heeft daarnaast het Quantum Technologies Initiative gelanceerd, met een investering van €650 miljoen om quantumtechnologieën te ontwikkelen en te implementeren.
ZTNA 2.0?
Naarmate de uitdagingen die door quantum computing worden veroorzaakt steeds groter worden, wordt de urgentie om beveiligingsmaatregelen te implementeren die effectief bestand zijn tegen quantumdreigingen steeds duidelijker. In deze inspanning neemt Zero Trust Network Access (ZTNA) een centrale rol in als een oplossing die quantumresistente beveiligingsmogelijkheden biedt.
Een quantumresistente ZTNA introduceert een fundamenteel andere benadering van cybersecurity, waarbij identiteitsgebaseerde authenticatie en continue verificatie centraal staan in de strategie. Het benadrukt het belang van het continu verifiëren van de identiteit van gebruikers en apparaten, zonder vertrouwensaannames te maken. Deze verschuiving naar identiteitsgerichte beveiliging sluit aan bij het voortdurend evoluerende cybersecuritylandschap, waar bedreigingen steeds geavanceerder worden en quantum computing een dreigende uitdaging vormt.
ZTNA blijft dus een krachtig beveiligingsmodel dat een antwoord biedt op de uitdagingen van moderne netwerken, nu en in de toekomst. Het biedt een dynamische en contextbewuste benadering van toegangscontrole, waardoor het risico op cyberaanvallen aanzienlijk wordt verkleind. Hoewel er uitdagingen zijn, zoals de complexiteit van het beheer, zijn de voordelen duidelijk.
