De Rijksoverheid heeft de NDS-raad gelanceerd: een onafhankelijke adviesraad die gevraagd en ongevraagd advies geeft over de uitvoering en voortgang van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS). De raad, gepresenteerd tijdens de iBestuur Conferentie, bestaat uit een voorzitter en veertien experts uit overheid, wetenschap, kennisinstellingen en bedrijfsleven. Doel is versnelling op zes samenhangende prioriteiten: gezamenlijke cloudtechnologie, verantwoord datadelen, verantwoorde inzet van AI, dienstverlening met burger en ondernemer centraal, digitale weerbaarheid en autonomie, en versterking van digitaal vakmanschap.
Wat doet de nieuwe NDS-raad voor de digitale overheid?
De NDS-raad adviseert kabinet en bestuurstafels over keuzes, tempo en randvoorwaarden van de NDS. De samenstelling weerspiegelt de volledige breedte van het digitaal domein: van AI en cybersecurity tot data-uitwisseling, cloud en publieke dienstverlening. Leden uit de overheid vervullen tegelijk de rol van aanjaagteamvoorzitter per prioriteit, zodat advies en uitvoering dichter bij elkaar komen. De staatssecretaris voor Digitalisering benadrukt dat er een concreet stappenplan en gezamenlijke investeringsagenda nodig zijn om daadwerkelijk te versnellen.
Zes prioriteiten uit de Nederlandse Digitaliseringsstrategie uitgelegd
De NDS bundelt de krachten van rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en publieke dienstverleners rond zes prioriteiten die elkaar raken. Cloudtechnologie wordt gezamenlijk ingericht met aandacht voor soevereiniteit en een centrale marktplaats die vraag en aanbod standaardgericht verbindt. Datadeling gebeurt volgens bindende federatieve afspraken, zodat knelpunten structureel worden opgelost. AI wordt verantwoord ingezet via één leidende aanpak en een hoogwaardige infrastructuur met kwalitatieve data, open taalmodellen en voldoende rekenkracht. Dienstverlening draait om “altijd de juiste deur”, waarbij burgers en ondernemers proactief en als één overheid worden bediend. Digitale weerbaarheid en autonomie krijgen een overheidsbrede aanpak, inclusief voorbereidingen op quantumveilige cryptografie. Tot slot wordt digitaal vakmanschap van ambtenaren versterkt met een personeelsstrategie, gerichte scholing en een moderne werkomgeving.
Besturing en verantwoording: van Thorbecketafel tot investeringsagenda
De vrijblijvendheid maakt plaats voor harde afspraken. Digitale standaarden worden afgesproken, ingevoerd en gehandhaafd; waar nodig worden collectieve bouwstenen verplicht. Overheidsbrede IT-sourcing en gebundelde inkoopkracht vergroten continuïteit en strategische autonomie. Sturing vindt plaats via het Bestuurlijk Overleg Digitalisering (de zogeheten Thorbecketafel), een gezamenlijke investeringsagenda en een NDS-uitvoeringsprogramma dat tempo, kwaliteit en kennisdeling borgt. De NDS-raad adviseert hierbij structureel en jaagt de uitvoering aan.
Wat betekent dit voor overheden en publieke dienstverleners?
Voor organisaties betekent dit kiezen voor gezamenlijke oplossingen en hergebruik, architectuur-gedreven werken en het doorbreken van verkokering. Datagedreven werken vraagt om heldere afsprakenstelsels en governance over domeinen heen. Cloudbeslissingen worden risico- en standaardgestuurd, waarbij soevereiniteit en autonomie expliciet meewegen. De inzet van AI professionaliseert met uniforme kaders en een focus op betrouwbare data en uitlegbaarheid. De dienstverlening aan burgers en ondernemers wordt eenduidiger en proactiever, met een sterke nadruk op toegankelijkheid en vertrouwen
Context: waarom deze versnelling nu noodzakelijk is
De strategie erkent dat afzonderlijke trajecten in het verleden te weinig doorbraken brachten. Versnippering in systemen, beleid en competenties, samen met geopolitieke en technologische ontwikkelingen, maakt gezamenlijke regie onvermijdelijk. De EU-doelen uit de Digital Decade (onder meer digitale publieke diensten, digitale professionals en weerbaarheid) onderstrepen de noodzaak van een integrale, interbestuurlijke aanpak.
Stakeholderperspectief en publieke verantwoording
Door experts van binnen en buiten de overheid te combineren, ontstaat een breder draagvlak voor keuzes over bijvoorbeeld datastelsels, standaardisatie en cloud. Transparantie over voortgang en effecten—door monitoring in het uitvoeringsprogramma en advies door de NDS-raad—maakt het mogelijk om tijdig bij te sturen, ook financieel. Zo wordt de stap van beleid naar tastbare resultaten kleiner.
Relevantie voor de praktijk: van beleid naar concrete implementatie
Succesvolle uitvoering vraagt om drie dingen: heldere standaarden die ook werkelijk worden toegepast, duurzame investeringen in people-skills en tooling, en een federatieve manier van samenwerken waarin organisaties eigen tempo houden maar dezelfde bestemming delen. Voor wie aan de slag gaat met cloud, data of AI loont het om bestaande bouwstenen en afspraken te omarmen in plaats van maatwerk te bouwen dat lastig herbruikbaar is.
Verder lezen en toepassen binnen je organisatie
Wie meer achtergrond zoekt bij de strategische keuzes en prioriteiten, vindt een toegankelijke duiding in onze analyse van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie.
Voor organisaties die besluiten rond cloud willen aanscherpen in het licht van soevereiniteit en afhankelijkheden, biedt deze verdieping op de praktijk en risico’s: kritiek van de Algemene Rekenkamer op cloudaanpak bij de overheid.
